Afrika Birliği’nin 2022 odak konusu: Beslenme yetersizliği

Afrika Birliği’nin küresel sistemde güç merkezi olma hedefiyle oluşturduğu, elli yıla yayılan gelecek projeksiyonu “Gündem 2063” kapsamında çalışmalar devam ediyor. Bu doğrultuda Afrika Birliği’nin 2022 yılı odak noktasının Afrika kıtasında beslenme ve gıda güvenliğinde sürdürülebilirlik olduğu açıklandı. 

Afrika kıtasının en büyük sorunlarından biri özellikle çocuklarda beslenme yetersizliği ve buna bağlı oluşan tablolar. Kuşkusuz son iki yıldır yaşanan pandemi krizi, bu sorunu daha da derinleştirdi. Beslenme koşullarının iyileştirilmesine ayrılan kaynaklar Covid-19 ile mücadeleye aktarıldı. Uluslararası Kalkınma ve Çevre Derneği (IDEA Universal) olarak faaliyet gösterdiğimiz önemli bölgelerden biri Afrika olduğu için bölgeyi yakından takip ediyoruz. Afrika Birliği, Şubat ayında açıkladığı yıllık raporunda 2022’de beslenme ve gıda krizi konularına yoğunlaşacaklarını açıkladı. Bu kapsamda tarımın geliştirilmesi, gıdaya erişimin sağlanması, sağlık ve sosyal koruma sistemlerinin güçlendirilmesiyle sosyoekonomik gelişimin sağlanması hedefleniyor.

Genç nüfusun kalkınmaya etkisi

Afrika’nın 2018 rakamlarına göre 1,25 milyar nüfusa sahip olduğu ve yüzde 2,6’dan fazla büyüme oranıyla en hızlı şehirleşen kıta olduğu tahmin ediliyor. Geniş genç nüfus, doğru yatırımlarla yeterince güçlendirilirse, sürdürülebilir ve adil kalkınmanın hızlandırılmasına katkıda bulunabilecek potansiyel bir demografik etkiye sahip. Afrika’da insan kaynağı; hem bireysel hem de ülkeler adına gelir sağladığı için kalkınmanın anahtarı rolünde. Yıllar içinde, 5 yaş altında ölüm oranı 1994 ile 2019 yılları arasında yüzde 50’den fazla azaldı; doğurganlık oranları ise 6 çocuktan 4 çocuğa düştü. Bununla birlikte, dünyanın geri kalanıyla karşılaştırıldığında, yetersiz beslenme halen kıtada en büyük sorun. Yetersiz beslenme, özellikle çocuk ölümlerinin neredeyse yarısının altında yatan bir neden.

Yetersiz beslenme sonucunda ortaya çıkan çarpıcı rakamlar

Afrika Birliği ve Africa Leaders for Nutrition (ALN)-Beslenme için Afrika Liderleri Birliği’nin 2019 yılı verilerine göre:

* Afrika’da 5 yaş altı 8 milyon çocuk büyüme geriliği yaşıyor. 

*Afrika Birliği’nde sadece yedi üye devlette büyüme geriliği oranları yüzde 19’un altında.

*38 ülkede kadınlarda anemi yaygınlık oranı yüzde 30’un üzerinde.

*18 üye ülkede, bebeklerin en az yüzde 50’si sadece anne sütüyle besleniyor.

*20 üye ülkede A vitamini takviyesi ihtiyacı yüzde 70’ten fazla yaygınlık oranına sahip.

Yetersiz beslenme, beş yaşın altındaki çocuklar için en büyük tehditlerinden biri

Sağlıksız ve yetersiz beslenme sebebiyle aşırı kilo, obezite ve bulaşıcı olmayan hastalıkların görülme sıklığı artıyor. Tabii bu da hastalık ve ölüm oranlarını artırıyor. Yetersiz beslenme, beş yaşın altındaki çocuklar için en büyük tehditlerinden biri olmakla kalmıyor, gelişme çağındaki çocukların tam potansiyellerine ulaşmalarını engelliyor ve toplumun tamamını savunmasız hale getiriyor. Yetersiz beslenme, insan kaynağını ve üretimi olumsuz yönde etkilediği için Afrika ülkelerinin tamamında sosyoekonomik kalkınmanın gecikmesine neden oluyor.

Yetersiz beslenmenin ekonomiye etkisi

Afrika’da Açlığın Maliyeti Araştırması’nın bulgularına göre, Afrika ülkelerinde çocukların yetersiz beslenmesi nedeniyle Gayri Safi Yurtiçi Hasılanın (GSYİH) yüzde 1,9 ila 16,5’i arasında oranlarda kaybedildiği tahmin ediliyor. Ayrıca yetersiz beslenen çocukların, yaşam boyu gelir potansiyellerinin yüzde 10’undan fazlasını kaybetme riskine sahip oldukları tahmin ediliyor. 

Covid-19 koşulları iyice zorlaştırdı

Mevcut yetersiz beslenme sorunlarına ek olarak, Covid-19 küresel sağlık krizi, Afrika ülkelerinin ekonomik kırılganlığını artırdı, sağlık ve gıda sistemlerinin zayıflıklarını büyük ölçüde ortaya çıkardı. Birçok Afrika ülkesinde virüsü uzak tutmanın bedeli, yetersiz beslenmeyi çözmeye ayrılan kaynakların tükenmesi oldu. 

Yetersiz beslenmenin önüne geçmek için ne yapmalı?

Geçtiğimiz on yıl, küresel ve kıtasal düzeyde beslenmeye yatırım yapılmasının öneminin daha iyi anlaşılmasını sağladıysa da, çeşitli stratejiler yoluyla yetersiz beslenme sorununu yok etmek için halen çok çalışmak gerekiyor. Afrika Birliği, stratejisini şu kapsamda oluşturuyor: 

1- Gıda ve beslenme güvenliği

Gıda ve beslenme güvenliği, sağlık ve dayanıklılığın önemli unsurlarıdır. Toplumda refah düzeyinin yükselmesi de buna bağlıdır. Bu sebeple ülkeler ve küresel kurumlar; krizleri önlemek, tahmin etmek ve krizlerden kurtulmak için işbirliği içinde daha fazla çaba sarf etmelidir.

2-Çok sektörlü yaklaşım

Yetersiz beslenme, çeşitli faktörlerin neden olduğu karmaşık bir sorundur. Bu sebeple de çözümünde yine pek çok sektörün bir arada çalışması gerekir. Sağlık hizmetleri, anne-çocuk sağlığı birimleri, temiz su temini, sanitasyon, eğitim gibi sosyal hizmetlere erişim öncelikli olmalıdır. Sektörler arasındaki işbirliği beslenme yetersizliği sorununun çözümünde önemlidir. 

3-Tarım ve beslenme arasındaki bağlantı

Erken çocukluk dönemi başta olmak üzere tüm kriterlere özel önem verilmediği takdirde, gıda üretimini artırmak yetersiz beslenmeyi sona erdirmek için yeterli değildir. Özellikle doğumdan sonra ilk 6 ay sadece anne sütü ile beslenmeyi teşvik etmek, tamamlayıcı gıdalarla 2 yaşına kadar veya sonrasında emzirmeye devam etmek, hamile ve emziren kadınların, bebeklerin ve çocukların sağlık ve beslenmesini sağlamak önemlidir. Tarımın geliştirilmesi beslenme kalitesinin artmasında kilit role sahiptir. Beslenmeyi iyileştirmek için tarımsal ve gıda temelli müdahalelerin belirlenmesi, tasarlanması ve uygulanmasında tüm gıda sisteminin dikkate alınması gerekir.

4-Beslenmeyi iyileştirmek sistematik değişimi gerektirir

Sağlık; sürdürülebilir, çevreye ve iklime duyarlı gıda sistemleri aracılığıyla beslenmeye entegre edilmeli. En başta içme suyu temini dahil sanitasyon ve sanitasyon sistemleri; en savunmasız olanlar da dahil olmak üzere hiç kimsenin geride kalmamasını sağlayan etkili sosyal koruma sistemleri ve beslenme eğitimine yatırım önemlidir.

5-Beslenmeye yatırım yapmak 

Beslenmeye yapılacak yatırımlar için mevcut finansman mekanizmaları güçlendirilmeli. Kamu, özel sektör işbirliği yanı sıra finansal araçları içeren yenilikçi ve sürdürülebilir kaynak seferberliğini artırmaya ihtiyaç vardır.

6-Eylem taahhütlerini yerine getirmek

Şimdiye kadar ne yazık ki politika taahhütleri ve stratejileri henüz beklenen sonuçları vermemiştir. Afrika üye devletlerinin, özellikle Afrika Birliği’nin 2025 Malabo Deklarasyonu’nda belirlenen hedefleri kapsamında siyasi taahhütleri ve bunların sahaya yansımalarını gözden geçirmeleri ve çaba sarf etmeleri gerekir.